Czy fotowoltaika jest opłacalna w Polsce? Poradnik dla gospodarstw domowych

Fotowoltaika w Polsce

Fotowoltaika to instalacja, która pozyskuje promieniowanie słoneczne, a następnie przetwarza ją na energię elektryczną – panele fotowoltaiczne przekształcają promieniowanie na prąd stały, a inwerter zamienia go na prąd przemienny. W ten sposób otrzymujemy energię elektryczną, którą można wykorzystać do zasilania np. urządzeń domowych. To właśnie panele fotowoltaiczne, instalowane w gospodarstwach domowych najbardziej przyczyniają się do rozwoju sektora fotowoltaicznego w Polsce.

Liczba mikroinstalacji fotowoltaicznych przyłączonych do Operatorów Systemów Dystrybucyjnych wyraźnie rośnie z roku na rok. Według PTPiREE (Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej) pod koniec lipca 2023 roku takich mikroinstalacji było 1 307 000, natomiast pod koniec 2022 roku: 1 210 000. Dla porównania z końcem roku 2021 było to tylko 853 000 instalacji.

Bijemy rekordy w zakresie produkcji energii ze słońca – w lipcu 2023 roku wyprodukowaliśmy 1,94 TWh, czyli o 46,8% więcej niż rok wcześniej i o 3,9% więcej niż w rekordowym czerwcu 2023 roku. Moc pochodząca z instalacji fotowoltaicznych to już niemal 57% odnawialnych źródeł energii w Polsce. Produkcja energii słonecznej wpływa też na zmniejszanie znaczenia elektrowni węglowych, co daje optymistyczną perspektywę z ekologicznego punktu widzenia.

Optymalizacja pracy fotowoltaiki kluczem do opłacalności

Samodzielna produkcja energii elektrycznej z energii słonecznej brzmi bardzo zachęcająco. Kolejny argument „za” brzmi: aby założyć instalację do zasilania domu jednorodzinnego, nie potrzebujemy pozwolenia na budowę systemu. Wytłumaczenie szczegółowych kwestii formalnych dotyczących montażu paneli oraz odpowiedź na pytanie, czy fotowoltaika jest opłacalna, znajdziesz na stronie E.ON Polska.

To, czy fotowoltaika jest opłacalna, czy nie, zależy od kilku kwestii:

Wielkość instalacji fotowoltaicznej

Kluczowym czynnikiem wpływającym na opłacalność fotowoltaiki jest wielkość instalacji. Po pierwsze, jej wielkość i moc musi być dobrana z uwzględnieniem zapotrzebowania gospodarstwa domowego na prąd. Najlepiej kierować się tu prostą zasadą:

na każdy 1000 kWh rocznego zużycia energii elektrycznej powinno przypadać 1 kWp instalacji fotowoltaicznej.

Zapotrzebowanie gospodarstwa domowego na energię elektryczną można obliczyć samodzielnie, analizując rachunki za prąd z ostatnich 12 miesięcy. Pod uwagę należy wziąć również zapotrzebowanie na prąd tych urządzeń, które dopiero planujemy zainstalować.

Trzeba mieć na uwadze, że system o mocy znacznie przekraczającej zapotrzebowanie na prąd może być nieopłacalny – okres zwrotu z takiej inwestycji będzie wydłużony. Zbyt mała instalacja zmusza nas z kolei do pobierania większej ilości prądu z sieci elektroenergetycznej. A ten jest przecież coraz droższy! Trzeba więc wybrać optymalną moc systemu – najlepiej kierować się podpowiedziami ekspertów, czyli firmie projektującej i montującej panele.

Lokalizacja instalacji fotowoltaicznej

Bardzo wiele zależy również od prawidłowego projektu i lokalizacji instalacji fotowoltaicznej. Po pierwsze, panele powinny być umiejscowione na stabilnym, trwałym podłożu – nie może to być podmokły teren ani dach wymagający remontu. Należy też przeanalizować zacienienie. Idealne warunki to dach lub teren, w którego pobliżu nie ma wysokich budynków, drzew oraz innych obiektów, które mogą rzucać cień na instalację.

Kolejna kwestia to lokalizacja paneli względem słońca. W Polsce najlepiej zdecydować się montaż paneli fotowoltaicznych ukierunkowanych na południe – wtedy ich powierzchnia będzie maksymalnie wyeksponowana na działanie promieni słonecznych. Unikamy za to strony północnej. O ile ekspozycja na kierunek zachodni, wschodni, południowo-zachodni czy południowo-wschodni zazwyczaj jest mniej opłacalna niż na samo południe, o tyle wybranie kierunku północnego sprawi, że instalacja będzie produkować mniej prądu, niż potrzebujemy lub że konieczne będzie zainstalowanie większej liczby paneli.

Na wydajność, a tym samym na opłacalność instalacji fotowoltaicznej wpływa też kąt nachylenia paneli. Optymalne nachylenie wynosi 30-35°. Aby je uzyskać, można wykorzystać odpowiednie konstrukcje wsporcze, zwłaszcza jeśli panele mają znajdować się na płaskiej powierzchni.

Jak jeszcze zwiększyć opłacalność inwestycji?

Aby jeszcze bardziej wpłynąć na opłacalność inwestycji w panele fotowoltaiczne, warto skorzystać z programów dofinansowań oferowanych przez rząd, samorządy i Unię Europejską. Dzięki przystąpieniu do programu wsparcia można uzyskać zwrot z inwestycji nawet po zaledwie kilku latach. Najpopularniejszym programem jest Mój Prąd 5.0, który dofinansowuje mikroinstalacje i kładzie nacisk na autokonsumpcję, czyli wykorzystywanie wyprodukowanej energii na własne potrzeby.

Inne dotacje, które mogą obniżyć koszt inwestycji, to przede wszystkim program Czyste Powietrze oraz ulga termomodernizacyjna, która pozwala na odliczenie fotowoltaiki od podatku.

Po drugie, opłacalność zwiększa duża autokonsumpcja produkowanego prądu. Jak maksymalizować autokonsumpcję?

• Inwestując w magazyn energii, który będzie gromadził nadwyżki prądu i pozwalał na wykorzystanie ich np. w nocy.
• Montując magazyn ciepłej wody użytkowej i wykorzystując prąd z fotowoltaiki do jej podgrzewania.
• Instalując klimatyzację, która będzie wykorzystywana w momentach największej produkcji prądu (latem).
• Programując urządzenia na czas największej produkcji prądu.

Zwracanie uwagi na maksymalne wykorzystanie wyprodukowanej energii pozwala na odprowadzanie mniejszej ilości prądu do sieci, zwiększając opłacalność dla gospodarstwa.

Czy fotowoltaika się opłaca w naszym kraju?

Fotowoltaika w Polsce wciąż się opłaca. Co więcej, prawdopodobnie będzie opłacać się coraz bardziej – dzięki postępowi technicznemu, spadającym cenom produkcji energii ze słońca, zmianom klimatycznym oraz podwyżkom cen prądu z elektrowni węglowych.

Niezwykle ważny dla zachowania jak najwyższej opłacalności inwestycji w fotowoltaikę jest odpowiedni montaż, biorący pod uwagę wielkość i lokalizację instalacji. Nie zapominajmy o dotacjach – korzystanie z programów rządowych może znacznie obniżyć koszta początkowe i przyspieszyć zwrot inwestycji. Pamiętajmy też o maksymalizacji autokonsumpcji, aby wykorzystywać nadwyżki prądu.